Sinopsis Ardoenasasra

ARDJOENASASRA

Ing nagari Lokapala, ratunipun asma Wisrawa, kagungan putra asma Danapati utawi Wisrawana. Lan wonten ing Ngalengka ratunipun asma Prabu Sumali, ingkang kagungan putra estri ingkang anama Dewi Sukesi. Prabu Danapati nggadahi karsa badhe nglamar Dewi Sukesi, lajeng matur dhumateng ramanipun supados nglamaraken dewi Sukesi. Ananging wusananipun, dewi Suksesi kagarwa piyambak kaliyan prabu Wisrawa. Midangetaken menika Prabu Danapati dados duka, lejeng nggadahi karsa badhe nglurug Ngalengka. Namung, anunten Bathara Endra nyandhek karsanipun prabu Danapati. Prabu Danapati mirengaken pangandikanipun Bathara Endra. Lajeng bathara Endra maringi garwa widadari kekaling kangge prabu Danapati awasta Dewi Nawangsih kaliyan Dewi Sasmitaningsih.

Wonten ing Ngalengka dewi Suksesi mbobot, lan sampun mangsa ambabar miyos kakung. Ananging awujud danawa. Sirahipun sedasa, tanganipun kalihdasa, dipunwastana Rawana. Lajeng dewi Sukesi apeputra malih ingkang awujud danawa malih, anama Kumbakarna. Lajeng nalika sampun diwasa putra kekalih wau tindhak dhateng redi Gohkarana. Dewi Sukesi ambabr malih, putra estri ananging awujud danawa malih, asma Sarpakanaka. Begawan wisrawa dados prihatos ningali kawontenan menika, lajeng nyuwun dhumateng dewa, supados apeputra jaler ingkang bagusipun kados prabu Danapati. Wusananipun Begawan Wisrawa pikantuk putra jaler ingkang bagus kados Prabu Danapati, asma Wibisana. Lajeng Begawan Wisrawa seda.

Dasamuka tapa 100taun wonten ing redi Gohkarana. Piyambakipun sampun pikantuk kekiyatan saha kasekten, lajeng piyambakipun mantuk dhumateng Ngalengka. Dasamuka lajeng dados ratu wonten ing Ngalengka, panjenanganipun nggadahi karsa badhe amengku jagat. Boten wonten ingkang saged amejahi prabu Dasamuka, namung titisanipun bathara Wisnu ingkang saged amejahi Dasamuka.

Prabu Danapati ing Lokapala sampun pikantuk pawartos bab menika, badhe angengetaken Dasamuka. Lajeng akintun serat, kabekta ing utusan anama Gohmuka. Prabu Dasamuka duka nampi serat menika. Dasamuka andhawaken prentah dhumateng patih Prahasta supados amepak bala kangge nglurug Lokapala. Mustakanipun Gohmuka ingkang kala wau dipun tigas, mumbul ing ngawang-awang dhawah wonten ing ngajenge pepatih Prabu Danapati, anama Banendra. Kyai angsal pawartos menawi prabu Dasamuka anglurug dhumateng Lokapala. Lajeng matur dhumateng ratunipun. Lajeng prabu Danapati ugi ndawahaken prentah dhumateng patih Banendra, supados ngempalaken prajurit. Prabu Danapati kaliyan Prabu Dasamuka sami pelas-linepas jemparing. Angatos dangu boten wonten ingkang kasoran. Wusana prabu Dasamuka amusus asta, medal latunipun ageng sanget, ngantos dumugi ing swarga. Prabu Danapati lajeng kecepeng lan badhe dipunbanting. Patih Prahastha tumunten anyandak astanipun prabu Dasamuka, saha matur angasih-asih, ampun ngantos amejahi ingkang raka.

Anunten begawan Padma tedhak saking swarga. Begawan Padma menika ingkang rapa begawan Wisrawa, saha sampun dados dewa. Tumindakipun kautus ing bathara Endra, amundhut prabu Danapati, badhe kadamel dewa, sarta amaringaken kedhaton Lokapala dhumateng prabu Dasamuka. Ing nagari Lokapala wonten redi ingkang puncakipun meh sundhul swarga, anama Kelasaprawata. Prabu Dasamuka nginggahi redi kalawau. Wonten ing pucuk wonten kedhaton ingkang dados panggenan widadari. Wonten ing ngriku prabu Dasamuka dipunaturi wangsul, amargi dereng pikantuk ijinipun bathara Guru. Midhangetaken pepeling mekateng prabu Dasamuka lajeng ndhedel kori, anangi tanganipun lajeng kapepet kaliyan kori menika. Suaranipun prabu Dasamuka ngerik-ngerik ndamel gegering para dewa. Bathara Guru lajeng amerentahaken dewa supados ngengakaken kori ingkang mipit astanipun Dasamuka wau. Lajeng Dasamuka mlebet dhateng kedaton.

Ing redi wau wonten pratapanipun dewi Widawati, inggih punika titisanipun dewi Sri. Dewi Widawati kapendhet putra dhumateng bagawan Wrahaspati. Sasedanipun sang pandhita, dewi Widawati ingkang anenggeni pratapanipun. Dewi Widowati badhe kajodhokaken kaliyan titisanipun bathara Wisnu, asma prabu Arjunasasra saking Maispati. Dasamuka sareng ningali widowati, piyambakipun nggadahi karsa badhe mendhet garwa dewi Widowati. Dasamuka nyaketi saha angaras ukelipun ingkang andadosaken dukanipun dewi Widawati. Dewi  widawati lajeng wangsul dhateng sanggar palanggatan, lajeng malebet ing latu murub sakala sariranipun sirna. Dasamuka nututi dewi Widowati, ananging sampun boten katututan, sang nata wangsul ing jawi. Boten tebih saking redi Kelasaprawata, wonten redi Duksina. Wonten ratu ingkang tapa wonten mriku inggih menika prabu Maruta.

Wonten ing setunggal dinten, para pandhita sami makempal, ingkang dipunpimpin prabu Maruta, anunten prabu Dasamuka rawuh. Sedaya pandhita samu bibar, namung sang begawan Maruta ingkang taksih ing sanggar pamulangan menika. Prabu Dasamuka mlebet, lajeng cariyos bilih piyambakipun bibar ambedhah Lokapala, saha bathara Guru maringgaken nagari wau satalatahipun dhumateng sang nata. Wondening preluning rawuhipun, namung badhe anelukaken sang bagawan Maruta, awit redi Duksina kalebet ing wewengkonipun nagari Lokapala.

Begawa Maruta duka midhangetaken pangadikanipun sang nata. Nalika begawan Maruta badhe mejahi Dasamuka, piyambakipun dipunpenggak bathara Guru. Begawan Maruta boten siyos mejahi Dasamuka. Dasamuka cariyos bab dewi Widowati. Bagawan Maruta ngendika menawi tiyang dewi Widowati sampun nitis dhateng putri ing Manggada, ingkang kagarwa dhumateng prabu Arjunasasra ing Maespati. Benjingipun badhe tumitis dhateng putri ing nagari Manthili, ingkang badhe kagarwa dhumateng rajaputra ing Ngayodya. Midangetaken mekaten prabu Dasamuka dados sareng, lan nggadahi karsa badhe nglurug Ngayodya. Ratu ing Ngayodya, ajejuluk Banaputra sampun anampeni pratela menawi prabu Dasamuka sampun ngancik tepis-wiringipun Ngayodya. Lajeng andhawaken perentah amepak bala. Prabu Banaputra pikantuk pambiyantu saking ratu nagari sanes.

Kathah prajurit ingkang sami tumpes. Wusananipun prabu Banaputra kenging jemparing, lajeng dawah. Prabu Banaputra ngendika menawi benjang wonten wangsanipun prabu Banaputra ingkang anama Ragawa, igkang bakal mejahi prabu Dasamuka. Midangetaken mekaten Dasamuka dados duka lajeng nyandhak limpun, ndadosaken prabu Banaputra seda. Lajeng dasamuka sabalanipun njarah kedathon, lajeng masanggrah wonten ing Poelo Manik.

Kacariyosaken ing nagari Maispati ratunipun Ardorjawidjaja, inggih Sasrabaoe utawi Ardjoenasasra, garwanipunanama dewi Tjitrawati, seliripun wolungatus. Pepatihipun anama Soewanda. Wonten ing setunggalipun dinten prabu Ardjoenasasra nggadhahi karsa ameng-ameng dhumateng wana ingkang urut pasisir. Lajeng piyambakipun bidhal kaliyan garwanipun sarta seliripun cacah wolungatus. Wusananipun sang nata dumugi wonten ing redi ageng, caket kaliyan lepen ageng, toyanipun lebet saha santer. Enjingipun dewi Citrawati nggadahi karsa siram wonten ing lepen, namung amargi lepenipun lebet saha santer dewi Citrawati boten saged siram. Prabu Arjunasasra prenthah dhumateng patih Suwanda supados mambeg toya ing ngriku. Lajeng prabu suwanda dados ageng kados redi, lajeng malang wonten ing lepen, ndadosaken toyanipun mambeg.

Amargi toya wonten lepen mambeg, para danawa ingkang masanggrah wonten ing Poelo Manik, dados katrajang toya lepen menika. Kawontenan menika ndadosaken prabu Dasamuka duka. Prabu Dasamuka mrentah punggawa danawa, anama Soekasrana supados madosi sinten ingkangkang ndadosaken agenging toya . Boten antawis dangu Soekasrana ngaturaken pinanggih ing pamariksanipun, bilih prabu Arjunasasra ingkan ndadosaken agenging toya. Prabu Dasamuka mrentah dhumateng patih Prahasta nyepakaken bala kangge nglurug prabu Arjunasasra. Patih Prahasta boten nmrayogakaken tumindakipun prabu Dasamuka menika, amargi prabu Dasamuka menika ratu ingkang sekti lan titisanipun bathara Wisnu. Prabu Dasamuka rumaos dipunsepelkaken. Prabu Dasamuka ndhudhuaken kasektenanipun kanthi dados agegng, astanipun wolungatus. Patih Prahasta boten matur punapa-punapa malih, piyambakipun lumampah wonten ing wingking saha prihatos manahipun, amargi Dasamuka nampik piwulang prayogi.

Patih Suwanda sampun mereng menawi Dasamuka badhe nglurug prabu Arjunasasra. Patih Suwanda lajeng anyepak bala, ingkang pikantuk pambiyantu saking ratu-ratu ingkang sampun lereh. Sasmpunipun prabu Dasamuka dumugi wonten ing paprangan, piyambakipun mrentah supados prabu Arjunasasra nyembah dhateng piyambakipun. Ananging patih Suwanda mangsuli bilih punapa ingkang dados kekajenganipun prabu Dasamuka boten badhe kaujud. Prabu Dasamuka boten siyos perang amargi, piyambakipun namung purun perang kaliyan prabu Arjunasasra. Ananging prentah dhateng Kampana, Soepwarsa, Doemraksa, saha mintragan amethuk perangipun patih Suwanda.

Bala saking patih Suwanda kaliyan bala saking prabu Dasamuka perang kanthi lepas-linepasan jemparing. Wusananipun kathah bala danawa ingkang pejah namung kentun setunggal inggih menika Soekasrana, piyambakipun lajeng matur dhateng prabu Dasamuka bilih kathah bala ingkang pejah. Prabu Dasamuka duka, lajeng piyambakipun sabala, nglurug para ratu-ratu wau saha patih Suwanda ingkang nembe sami binggah ngaub wonten sangandhaping wit-witan sasmpun bala danawa sami pejah.

Wonten mriku patih Prahasta ngamuk sarwi nitih gajah. Anangi gajah menika saged dipunpejahi dening salah setunggaling ratu kalereh. Mangertosi bilih gajahipun patih Prahasta pejah, prabu Dasamuka linuwih anggenipun duka, piyambakipun ngamuk lajeng numpesi sedayanipun. Para ratu kalereh ingkang kalawau paring pambiyantu sami mundhur, amargi ajrih kaliyan pangamukipun prabu Dasamuka.

             Prabu Suwanda ningali tumindhakipun para ratu, lajeng ngentun surat. Patih suwanda ngemutaken kesaenanipun prabu Arjuansasra wonten ing gesang para ratu, saha patih Suwanda nyuwun supados para ratu wau wangsul ing papranga. Sasampunipun maos serat wau, para ratu lajeng wangsul dhateng paprangan. Prabu Dasamuka, dugi malih piyambakipun mrentah patih Suwanda supados nimbali prabu Arjunasasra, ananging patih Suwanda boten purun lan paring wangsulan ingkang dadosaken prabu Dasamuka duka malih. Lajeng prabu Dasamuka nglepasaken limpung, kadawahan kaliyan jemparing patih Suwanda. Dangu anggenipun sami lepas-linepasan jemparing. Wusananipun patih Suwanda nglepasaken jemparing cakra, ingkang ndadosaken jangganipun prabu Dasamuka pagas, lajeng seda. Ananging prabu Dasamuka nggadahi aji Pancasona ingkang ndadosaken tungtuming mustaka ingkang sampun pagas wau. Wusananipun patih Suwanda nglepasaken jemparing trisula, kenging dadanipun prabu Dasamuka, panjenengane api-api seda. Nalika patih Suwanda badhe mesthekaken bilih Dasamuka sampun pejah, anunten Dasamuka nglepasaken jemparing ingkang ndadosaken patih Suwanda seda.

Prabu Arjunasasra sampun midangetaken menawi wonten mengsah danawa saking nagari Ngalengka, saha sampun kapethuakaken dhumateng patih Suwanda. Nalika piyambakipun badhe bidal dhateng paparangan, piyambakipu kapanggih kaliyan putranipun prau Soda, saha dipunpratelakaken bilih patih Suwanda sampun seda. Menika ndadosaken prabu Arjunasasra duka sanget, lajeng amelak lampahing baris. Anunten sanghyang Kanekaputra tedak saking kadewatan, ndawahaken prentahipun Bathara Guru supados prabu Arjunasasra ampun ngantos mejahi prabu Dasamuka amargi dereng wancinipun prabu Dasamuka pejah. Menawi sang prabu sampun anitis malih dhumateng manungsa ingkang dados ratunipun kethek, ing ngriku wancinipun prabu Dasamuka pejah. Prabu Arjunasasra mangsuli menawi piyambakipun boten badhe mejahi prabu Dasamuka, piyambakipun namung badhe kaangkah kawonipun kemawon.

Wonten ing paprangan prabu Dasamuka kaliyan prabu Arjunasasra sami lepas-linepasan jemparing. Anunten prabu Dasamuka dados ageng kados redi saha murub, sirahipun wonten sedasa. Prabu Arjunasasra nglepasaken jemparing trisula, ngleresi kenging jangganipun prabu Dasamuka, mustakanipun pagas ananging boten dangu tungtum malih. Lajeng prabu Arjunasasra ugi  dados ageng ngungkuli prabu Dasamuka, astanipun sewu, sami nyepeng dedamel sedaya. Prabu Arjuanasasra saha prabu Dasamuka sami lepas-linepasan jemparing. Boten antawis dangu bathari Durga, garwanipun bathara guru tumedhak badhe paring pitulung dhumateng prabu Dasamuka. Ananging prabu Arjunasasra mangertosi bab punika, lajeng paring denda dhateng bathari Durga. Prabu Arjunasasra lajeng nglepasaken jemparing dibja, jangganipun prabu Dasamuka rantas, ananging lajeng tungtum malih. Anunten enggal dipuncandak ing sang prabu lajeng dipunrante. Ninggali Dasamula seda patih Prahasta matur dhateng prabu Arjunasasra supados paring apunten dhumateng Dasamuka. Patih prahasta cariyos kathah dhumateng prabu Arjunasasra.

Wonten salah satunggaling punggawa danawa anama Sukasrana , malih dados manungsa  nama Sukasrana. Piyambakipun matur dhumateng abdi  bilihPrabu Arjunasasra sampun seda. Ratu Citrawati kaget midangetaken pawarta menika. Dewi Citrawati lajeng enggal nyandahak patrem, lajeng asuduk  sarira. Selir wolungatus inggih sami pejah sedaya

 Prabu Arjunasasra sanget kaget mangertosi garwanipun saha seliripun pejah. Boten antawis dangu dewa ingkan nengga wonten ing lepen, sarat nyaosi toya ingkang saged ndadosaken Dewi Citrawati saha sedaya seliripun saged gesang malih. Lajeng dewa kalawau nyariosaken ingkang nyebabaken garwa saha  seliripun seda.

Kacariyosaken wonten dewa ing Suralaja, anama Pulasta, kapernah buyutipun Dasamuka. Resi Suralaja nyuwun supados prabu Dasamuka saged gesang malih. Ing ngajeng prabu Dasamuka boten purun, ananging wusananipun prabu Arjunasasra purun anggesangi prabu Dasamuka malih, ananging resi Pulasta kedah anggesangi abdi ing Maispati ing sampun pejah.

Wusananipun prabu Dasamuka gesang malih. Lajeng resi pulawasta wangsul dhateng Suralaja, prabu Arjunasasra ugi wangsul dhateng Maispati lan Dasamuka wangsul dhateng Ngalengka.